Hoe is het om in 2020 te pogen gewetensbezwaar tegen militaire dienstplicht aan te vragen? Uit een combinatie van nieuwsgierigheid en principes ging ik deze uitdaging aan. Doopsgezinden zijn, naar eigen zeggen en handelen, een vredeskerk. Ze dragen een trotse traditie van pacifisme sinds Menno Simons de broederschap heeft hervormd, en hebben sindsdien op verschillende manieren geprotesteerd tegen het dragen van wapens.

Pacifisme
Zo hebben veel doopsgezinden vanaf het begin van de 20e eeuw geweigerd in militaire dienst te gaan, wat voor de invoering van de dienstweigeringswet van 1923, of de uitbreiding daarvan in 1962, vaak nog resulteerde in een gevangenisstraf. Zodra men onder de wetten voor gewetensbezwaar viel, werd vaak een alternatieve dienstplicht vervuld. Tot de opschorting van de opkomstplicht het bezwaar tegen militaire dienst zo goed als overbodig maakte.

maar iedereen is nog steeds dienstplichtig

Sinds de opschorting van de opkomstplicht hoeven dienstplichtigen in Nederland (alle jongens die 17 worden en alle meisjes die na 1 januari 2020 17 zijn geworden) zich niet meer te melden, nadat ze een brief hebben gekregen waarin staat dat ze ingeschreven staan in het dienstplichtregister. Maar iedereen is nog steeds dienstplichtig en er is een kans dat, mocht zich opnieuw een sterke militaire dreiging voor Nederland voordoen, de opkomstplicht weer wordt ingevoerd.

Brief naar de minister
Hierdoor voelde het voor mij logisch dat het nog wel mogelijk zou zijn om gewetensbezwaar tegen militaire dienstplicht in te dienen. Ik heb me van jongs af aan verbonden gevoeld met het pacifisme van de doopsgezinde broederschap, en zeker omdat ik van plan was me te laten dopen leek het een goed moment om een statement als dit te maken. Niet per se omdat ik denk dat er een grote kans is dat er weer een opkomstplicht komt, maar vooral als een statement. Dus uit een soort combinatie van nieuwsgierigheid en aangewakkerde principes besloot ik in de zomer van 2021 een brief naar de minister te sturen om gewetensbezwaar aan te vragen.

na een half jaar wachten was daar poging twee

Informatie hierover vond ik op de website van Christian Peacemaker Teams (CPT): Ik moest een brief sturen naar een specifiek adres, onder vermelding van mijn registratienummer en natuurlijk voorzien van sterke argumenten waarom ik bezwaar heb tegen militaire dienst. Zo moeilijk leek het niet. Stap één was het achterhalen van mijn registratienummer. Dat is te vinden op de brief die je op je zeventiende krijgt, dus die had ik al lang weggegooid. Optie twee is het nummer opvragen bij het Ministerie van Defensie. Dat kan via een pracht van een contactformulier (fun fact: nadat je op ‘verzenden’ hebt gedrukt is het formulier toch nog niet verzonden). Helaas was het ministerie niet heel responsief, de eerste keer dat ik deze gegevens opvroeg. Dus na een half jaar wachten deed ik poging twee. In eerste instantie kreeg ik te horen dat de persoon mijn aanvraag op grond van het privacy-recht (waardoor je je eigen gegevens mag inzien) niet kon vervullen, omdat ze geen inzicht zouden hebben in deze dossiers. Na heel wat verschillende aanvragen bij verschillende bureaus heb ik uiteindelijk, nota bene in de titel van een e-mail, mijn registratienummer kunnen vinden.

Radiostilte
Vervolgens schreef ik een brief met behulp van wat voorbeelden, printte hem uit, plaatste er zelfs mijn handtekening onder zodat het extra officieel was, en stuurde hem naar het adres dat ik vond op de website van CPT.

En… radiostilte.

niet meer mogelijk?

Maandenlang hoorde ik niks van het ministerie, totdat ik besloot om maar gewoon een mailtje te sturen om te vragen hoe ik gewetensbezwaar kon indienen (misschien had ik daarmee moeten beginnen). Als antwoord kreeg ik een vrij kille mail waarin mij werd verteld dat het indienen van gewetensbezwaar, sinds de opschorting van de opkomstplicht, niet meer mogelijk is. Het is dus, ondanks dat de dienstplicht nog bestaat en zelfs in de afgelopen jaren is uitgebreid, niet mogelijk aan te geven dat je uit gewetensbezwaar geen wapens wil dragen ter vervulling van die dienstplicht.

Het voelde toch als een anticlimax. En teleurstellend vond ik het eigenlijk ook wel. Mijn brief en al deze moeite was voor niks. Ik kreeg niet eens een directe reactie. Dus ik sta nog steeds geregistreerd als dienstplichtige. Totdat de dag komt dat ik mijn brief wél kan sturen. Hij ligt immers al klaar.

Tekst: Job Raedts
Beeld: Tamara Menzi