Doopsgezinden zijn in de kern activisten: ‘daden gaan woorden te boven’. Het gaat niet om wat je zegt, maar om wat je doet. We liepen ooit naakt over de Dam. Lang geleden, dat wel. Is activisme daarom bovengemiddeld interessant voor doopsgezinden?
Ai Wei Wei is dissident, en misschien daarom wel de meest toonaangevende en belangrijkste kunstenaar van het moment. De grootste overzichtstentoonstelling van zijn werk tot nu toe is tot en met maart te zien in de Kunsthal in Rotterdam.
Of ik hem helemaal recht doe met de opmerking dat hij vooral belangrijk en toonaangevend is doordat hij dissident is, vraag ik me af. Dat hij al sinds de jaren 80 mensenrechtenactivist is en daarbij zijn leven op het spel zet, is een feit. Voor zijn activisme gebruikt hij kunst als medium. En zijn stijl is niet in één genre te vatten. Hij maakt foto’s, sculpturen, design en beeldende kunst.
De tentoonstelling besteedt aandacht aan alle periodes van zijn inmiddels vier decennia omvattende carrière en geeft inzicht in de unieke beeldende kracht van zijn kunst, waarin hij actuele politieke onderwerpen beeldend weergeeft. Soms heel genuanceerd (de vlag van Saoudi Arabië in lego) en soms heel banaal (een middelvinger naar de Eiffeltoren).
Feit is dat Ai Wei Wie wereldwijd tot de verbeelding spreekt, zeker sinds hij vanaf 1011 dissident is en niet veilig is in zijn eigen China. Als hij na internationale protesten is 2015 zijn paspoort terugkrijgt verhuist hij naar Berlijn, wordt zijn werk internationaler en gaat hij zich ook bezighouden met zaken buiten China, onder andere de vluchtelingencrisis.
De tentoonstelling laat heel veel zien. Het is een overzicht van veertig jaar democratische en economische ontwikkeling van China, maar ook een overzicht van maatschappelijke misstanden wereldwijd. En tevens een geschiedenis van activisme en protest.
Maar wat mij uiteindelijk mij nog het meest verwondert en verbaast is het ongelooflijke vakmanschap van Ai Wei Wei als kunstenaar. De verscheidenheid aan technieken, het gebruik van kleuren en materialen en de focus zijn echt bewonderenswaardig. Protestkunst – ready-mades van Duchamp bijvoorbeeld, of, in het universum van Ai Wei Wei, de foto van een middelvinger naar de Eiffeltoren – is soms heel ‘makkelijk’ en moet daarom eigenlijk niet beoordeeld worden als artefact, maar in context. Toch is een groot deel van de werken van Wei Wei wel op die manier te beoordelen: zonder verhaal, zonder context. Intrinsiek als kunst.
Is Wei Wei toonaangevend omdat hij dissident is? Dat helpt, maar zijn werk is meer dan dat. Het heeft kracht en waarde in zichzelf. Net zoals wij doopsgezinden meer zijn dan woorden en daden alleen.
Ai Wei Wei – In Search for Humanity. Kunsthal Rotterdam. Te zien tot 3 maart 2024.
Tekst en beeld: Kalle Brüsewitz
Coverbeeld: Ai Wei Wei – Odyssee (2017). De vluchtelingencrisis weergegeven in Egyptische hiërogliefen.
